Sigaranın Nörofizyolojisi / 3 Perdelik Tiyatro
– “Sigaraya başlamak bırakmaktan çok daha zordur!” –
Sigara içmeye çalıştığınız o ilk günleri hatırlayın. İlk dumanı çektiğinizde neler olmuştu?
İlk perde; önce öksürdünüz, ağzınızda acı bir tat ve baş dönmesi, midenizde bulantı da hissetmiş olmanız büyük bir ihtimal. Sigaraya başlamak için savaştınız, mücadele verdiniz aslında.
Yaşadığınız öksürmenin, bulantının, baş dönmesinin tek nedeni beyninizin o dumanın bir zehir olduğunu algılaması ve zehri bu semptomlarla engellemeye çalışmasıydı. Siz dumanı çekmede ısrar ettikçe o acı tada ve boğucu kokuya karşı tolerans geliştirerek zor olanı başardınız. Bunu yapmayı “başardıysanız” merak etmeyin bırakmak bundan daha zor değil!
İkinci perde; o ilk dumanla birlikte kandaki nikotin kandaki dopamin seviyesini arttırdı ve beyinin doğal afyonu olan endorfinin salgılanması için uyarılma başladı. Endrofin salgılanmaya başlandı. Vücudun sigaraya karşı verdiği tepki endorfinin getirdiği suni ve geçici iyi hissetme halidir.
Peki bu süreçte endorfin neden salıgılanır?
Siz dumanı zorladıkça beyin kandaki nikotinle yani zehirle mücadele etmek adına ortaya çıkan ağrıyı, olumsuzluğu azaltmak için endorfin ve endomorfin salgılar.
Üçüncü perde; siz dumana devam ettikçe bu salgıyı sigaranın içindeki nikotine endeksli olarak salgılar. Artık nikotin sayesinde doğal endorfin salınım sistemini devre dışı bırakmış olursunuz. Nikotine endeksli çalışan endorfin sigara kullanmadan salgılanmayınca stres ve yoksunluk yaşamaya başlarsınız. Bunu atlatmak için sigara yakar rahatlarsınız… Bir süre sonra tekrar sıkışır tekrar yakarsınız.. Sonra tekrar…ve binlerce kez tekrarlarınız bunu.
Stresi kontrol edebilmek adına (basitçe kendini iyi hissetme ihtiyacı) nikotin ve endorfin arasına sıkışmış insanlardan biri haline gelirsiniz. Bu nörofizyolojik kısır döngünün resmidir. Bunun şeması aşağıdaki gibidir.
Stres —> sigara —> endorfin salgılama sinyali —> geçici rahatlık —> endorfin üretimi sona erer —> stresin arttığı hissedilir —> sigara —> endorfin —> geçici rahatlık —> endorfin üretimi sona erer…
Bu kısır döngü devam eder durur, yıllarca…
